Door: Redactie - 6 maart 2025 |
Houtbouw wint aan populariteit in de bouwsector, mede door de duurzaamheid en de snelheid van bouwen. Woningcorporaties erkennen deze voordelen en streven ernaar om een aanzienlijk deel van hun nieuwbouwprojecten met hout te realiseren. Toch blijkt het in de praktijk lastig om de gestelde doelstellingen te halen. Ondanks ambitieuze plannen en concrete projecten blijft de houtbouwnorm nog achter bij de verwachtingen.
Houtbouw wordt steeds vaker ingezet als duurzaam alternatief voor traditionele bouwmethoden met beton en staal. De eerste berichten over het bouwen van een houten wolkenkrabber zagen we al eerder voorbij komen. Hout is niet alleen een hernieuwbare grondstof, maar ook lichter en sneller te verwerken. Bovendien draagt het bij aan een lagere CO2-uitstoot doordat het CO2 opslaat in plaats van uitstoot. Dit maakt houtbouw aantrekkelijk voor woningcorporaties die streven naar milieuvriendelijker bouwen en het willen voldoen aan de houtbouwnorm.
Toch lopen corporaties tegen obstakels aan. Strenge brandveiligheidsvoorschriften, hogere kosten en onvolledig ontwikkelde productieketens maken het moeilijk om houtbouw grootschalig toe te passen. Hoewel houtbouw qua kosten steeds beter concurreert met traditionele bouw, blijven aannemers en financiers voorzichtig. Het onbekende karakter van houtbouw leidt tot hogere risicopremies, wat de kosten opdrijft en invloed heeft op de realisatie van de houtbouwnorm.
In 2021 werd het Green Deal Convenant Houtbouw ondertekend door ruim tachtig organisaties in de Metropoolregio Amsterdam. Hierin werd afgesproken dat vanaf 2025 minimaal 20 procent van de nieuwbouw uit hout zou bestaan. Deze norm moet bijdragen aan een transitie naar duurzamere bouwmethoden. Toch blijkt dat veel woningcorporaties moeite hebben om deze doelstelling te behalen, deels door de uitdagingen bij het halen van de houtbouwnorm.
Stadgenoot, Eigen Haard en Rochdale, drie grote woningcorporaties, werken actief aan houtbouwprojecten maar geven aan dat de praktijk weerbarstig is. Terwijl sommige projecten, zoals De Houten Leeuw in Amsterdam en de Nelson Mandelabuurt, laten zien dat houtbouw mogelijk is, blijft de opschaling achter. De bouwkosten, regelgeving en bestaande bouwcultuur vormen belemmeringen op weg naar het halen van de houtbouwnorm.
Een van de eerste sociale huurwoningen die grotendeels uit hout zijn opgebouwd, is De Houten Leeuw in Amsterdam. Dit gebouw, gerealiseerd door Stadgenoot, is volledig opgetrokken uit Cross Laminated Timber (CLT) en heeft een aanzienlijk lagere CO2-impact dan een vergelijkbaar gebouw van beton of staal. De bouwtijd was slechts één jaar, mede doordat prefab-elementen in de fabriek werden geproduceerd. Dit laat zien dat houtbouw niet alleen duurzaam, maar ook efficiënt kan zijn.
Ook andere corporaties zetten stappen in houtbouw. Eigen Haard werkt aan de Nelson Mandelabuurt, een project waarin 725 houten woningen worden gerealiseerd. Dit is een van de grootste houtbouwontwikkelingen in Nederland. Rochdale investeert eveneens in houtbouw met projecten zoals Brasa Village in Amsterdam-Zuidoost, waar modulaire houten flexwoningen worden gebouwd. Zulke projecten zijn enorm belangrijk om de houtbouwnorm waar te maken.
Deze projecten tonen de potentie van houtbouw, maar ondervinden ook de uitdagingen. Hoewel corporaties investeren in kennis en ervaring, blijft de opschaling naar 20 procent houtbouw per jaar moeilijk haalbaar om te voldoen aan de houtbouwnorm.
Bij houtbouw is het belangrijk om vanaf het begin van het ontwerp rekening te houden met de specifieke eigenschappen van hout. Dit vraagt om een andere aanpak dan bij conventionele bouw. Brandveiligheid, geluidsisolatie en onderhoud worden in een vroeg stadium meegenomen, wat leidt tot betere ontwerpen en haalbare projecten.
Daarnaast moet de productieketen zich verder ontwikkelen. De betonindustrie heeft decennialang kunnen groeien met steun van de overheid, terwijl houtbouw zich nog in een vroege fase bevindt. Dit betekent dat investeringen nodig zijn om de productiecapaciteit te vergroten en de kosten verder te verlagen, wat essentieel is voor het halen van de houtbouwnorm.
Hoewel houtbouw op lange termijn voordelen biedt, zijn de initiële kosten vaak hoger dan bij traditionele bouw. Een analyse van Alba Concepts en andere onderzoeksbureaus laat zien dat de gemiddelde bouwkosten voor houtbouw nog 8 procent hoger liggen dan die van betonbouw. Deels komt dit door extra maatregelen op het gebied van brandveiligheid en geluidsisolatie. Prefabricage en industriële productie kunnen deze kosten echter verlagen en moeten bijdragen aan de houtbouwnorm.
Regelgeving speelt een cruciale rol in de verdere ontwikkeling van houtbouw. In sommige gemeenten, zoals Amsterdam, wordt houtbouw al verplicht gesteld bij bepaalde projecten. Dit dwingt de sector om sneller te innoveren en processen te optimaliseren. Toch blijft er onzekerheid over de toekomstige regelgeving en de manier waarop de Milieu Prestatie Gebouw (MPG) houtbouw zal waarderen.
Ondanks de uitdagingen groeit het besef dat houtbouw een serieuze optie is voor de toekomst. De stijgende kosten van beton en staal, gecombineerd met strengere milieuregels, maken houtbouw steeds aantrekkelijker. Woningcorporaties zetten voorzichtig stappen in de goede richting, maar echte opschaling vraagt om verdere professionalisering van de productieketen en betere regelgeving. Alleen dan zal de houtbouwnorm haalbaar zijn.
Om de houtbouwnorm te halen, moeten corporaties blijven investeren in kennis en samenwerking. Door op grote schaal te experimenteren en ervaring op te doen, kunnen de kosten dalen en de techniek verbeteren. Uiteindelijk zal de combinatie van beleid, innovatie en marktontwikkeling bepalen of de ambitieuze doelstellingen worden gehaald.
