Door: Redactie - 17 maart 2025 |
Riolering speelt een essentiële rol in de infrastructuur van Nederland. Het systeem zorgt voor een efficiënte afvoer van afval- en regenwater en voorkomt daarmee wateroverlast, bodemverontreiniging en gezondheidsrisico’s. De komende jaren staat Nederland voor een grote vernieuwingsopgave. Gemeenten moeten fors investeren om de rioleringssystemen toekomstbestendig te maken, maar in de praktijk blijft de vernieuwing achter. Personeelstekorten en hoge kosten bemoeilijken de uitvoering, terwijl de gevolgen van uitstel steeds zichtbaarder worden. Hoe groot is de opgave en welke oplossingen kunnen helpen om de noodzakelijke vernieuwing van de riolering te versnellen?
Nederland beschikt over een uitgebreid rioleringsnetwerk van ongeveer 163.000 kilometer. Volgens Stichting RIONED wordt jaarlijks ongeveer 800 kilometer riolering vervangen of gerenoveerd. Dat is te weinig om het systeem structureel in goede staat te houden. De benodigde vervangings- en verbeteringscapaciteit zou volgens deskundigen minstens moeten verdubbelen.
Onderzoeksbureau TNO becijferde dat het Rijk en lokale overheden jaarlijks 2,4 miljard euro moeten investeren in infrastructuurvernieuwing, waaronder de riolering. Gemeentelijke overheden zouden hun huidige rioleringsbudget moeten verhogen van 500 miljoen naar circa 1,3 miljard euro per jaar om de noodzakelijke vernieuwing door te voeren. Ondanks deze dringende aanbevelingen blijkt uit recente cijfers dat veel gemeenten juist minder uitgeven aan rioleringswerkzaamheden dan in voorgaande jaren. Dit vormt een risico voor de kwaliteit en veiligheid van het systeem.
Een verouderd rioleringsstelsel brengt serieuze risico’s met zich mee. Oude leidingen zijn vatbaar voor scheuren en lekkages, waardoor vervuiling van grond- en oppervlaktewater kan ontstaan. Ook verzakkingen en verstoppingen komen vaker voor, wat kan leiden tot ernstige wateroverlast. Daarnaast verhoogt slecht onderhouden riolering het risico op het ongecontroleerd lozen van afvalwater in sloten, rivieren en zeeën.
De situatie in Engeland toont de grote gevolgen van uitgestelde investeringen in waterinfrastructuur. Onvoldoende afvoercapaciteit veroorzaakt daar regelmatige lozingen van ongezuiverd rioolwater, wat vervuiling en gezondheidsproblemen veroorzaakt. In Nederland voldoet de waterkwaliteit al niet aan de Europese normen van de Kaderrichtlijn Water, waardoor een verdere achteruitgang grote gevolgen kan hebben.
Riolering kan op verschillende manieren worden vernieuwd. Stichting RIONED onderscheidt drie hoofdmethoden:
Verbetering is steeds vaker nodig, omdat het Nederlandse rioleringssysteem niet berekend is op de toegenomen regenval door klimaatverandering. Zware stortbuien zorgen voor overbelasting, waardoor water op straat blijft staan of ongewenst in huizen en bedrijven terechtkomt.
Ondanks dat de vernieuwingsopgave al jarenlang bekend is, blijken veel gemeentelijke overheden nog onvoldoende actie te ondernemen. Stichting RIONED waarschuwde in 2013 al dat de snelheid van rioleringsvernieuwing omhoog moest. Toch gaven 231 van de 342 Nederlandse gemeenten in de periode 2021-2023 minder uit aan rioleringsvernieuwing dan tussen 2017-2019. Dit staat in schril contrast met de oplopende onderhoudsachterstand.
Positieve uitzonderingen zijn gemeenten zoals Maashorst, Oldebroek en Delft, die juist fors meer hebben geïnvesteerd in hun rioleringssystemen. In sommige gevallen, zoals in Wassenaar en Almelo, zijn de uitgaven juist gedaald door eerdere grote investeringen. De gemiddelde leeftijd van rioleringen blijkt echter geen garantie voor hogere investeringen: sommige gemeenten met verouderde systemen investeren nauwelijks, terwijl andere met relatief jongere systemen juist fors vernieuwen.
Een belangrijk obstakel bij de versnelde rioleringsvernieuwing is het tekort aan personeel in de grond-, weg- en waterbouwsector. Volgens het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) kampt een kwart van de bedrijven in deze bouwsector met een tekort aan gekwalificeerd personeel. Dit probleem wordt in de komende jaren groter, omdat veel ervaren vakmensen met pensioen gaan.
Daarnaast zijn de kosten voor bouwmaterialen en arbeid de afgelopen vijf jaar fors gestegen. De prijsindex voor civiele werken is met 40 procent toegenomen, terwijl ook de financieringskosten door stijgende rentes zijn opgelopen. Hoewel er subsidieprogramma’s bestaan, zoals de Impulsregeling Klimaatadaptatie, zijn de beschikbare middelen vaak niet toereikend om de volledige vernieuwing te bekostigen.
Om de vernieuwing van de riolering te versnellen, zijn slimme oplossingen nodig. Een belangrijke strategie is een betere coördinatie tussen gemeenten, netbeheerders en aannemers. Door langetermijnplanningen op elkaar af te stemmen, kan men grondwerkzaamheden efficiënter uitvoeren en kan de schaarse arbeidskracht optimaal worden ingezet. Platforms zoals de Kennisarena Kabels en Leidingen helpen bij deze coördinatie en bevorderen samenwerking tussen betrokken partijen.
Daarnaast spelen technologische innovaties een steeds grotere rol. Een van de meest veelbelovende technieken is relining. Deze methode brengt een nieuwe binnenlaag aan in bestaande leidingen zonder opgraving. Dit bespaart niet alleen kosten en arbeid, maar voorkomt ook verkeershinder en overlast voor omwonenden. Ook de ontwikkeling van duurzame materialen en modulaire systemen voor riolering kan bijdragen aan een efficiëntere en toekomstbestendige aanpak.
De komende jaren worden bepalend voor de toekomst van het Nederlandse rioleringssysteem. Gemeenten die tijdig investeren, zullen profiteren van een robuuster en duurzamer watersysteem. Maar zonder actie dreigt een situatie zoals in Engeland, waarbij achterstallig onderhoud leidt tot onomkeerbare schade aan milieu en volksgezondheid. Het is dus zaak om nú in beweging te komen en riolering de aandacht te geven die het verdient.
Dit artikel delen op je eigen website? Geen probleem, dat mag. Meer informatie.
