Door: Redactie - 28 januari 2025 |
In 2024 zijn er ongeveer 82.000 nieuwe woningen gerealiseerd door middel van nieuwbouw, transformatie en het splitsen van bestaande panden. Ondanks deze toevoegingen blijft het woningtekort aanzienlijk, en de verwachte bouwdip, die voortkomt uit hoge rentestanden en stijgende kosten, is duidelijk zichtbaar in de cijfers. De verwachting is dat in 2026 een herstel zal optreden, waarna de productie vanaf 2027 kan toenemen tot een niveau van 100.000 nieuwe woningen per jaar. Dit vereist echter voortdurende inspanningen van alle betrokken partijen, waaronder overheden, ontwikkelaars en aannemers, om dit bouwtempo daadwerkelijk te realiseren. Deze bevindingen zijn opgenomen in de Staat van de Volkshuisvesting 2024, die recentelijk door minister Mona Keijzer aan de Tweede Kamer is gepresenteerd.
Minister Keijzer vindt dat het woningtekort een hardnekkig probleem blijft en dat de genomen maatregelen pas op langere termijn effect zullen sorteren. Zij stelt dat iedere vooruitgang, hoe klein ook, van belang is. De focus ligt op het verminderen van obstakels voor nieuwbouw, zoals complexe regelgeving en langdurige vergunningsprocedures. Ook het optimaliseren van bestaande bouwmogelijkheden staat centraal. Tijdens de Woontop hebben betrokken partijen een eerste stap gezet om deze uitdagingen gezamenlijk aan te pakken. In de komende periode zal hierop worden voortgebouwd, met als doel het bouwtempo aanzienlijk te verhogen.
Sinds begin 2024 is er een positieve trend zichtbaar in het aantal verleende bouwvergunningen. Dit is een gunstige ontwikkeling, aangezien er op nationaal niveau nagenoeg voldoende plannen in voorbereiding zijn om de woningbouwdoelstellingen te behalen en mee te werken aan het vereiste bouwtempo. Provincies hebben plannen ontwikkeld voor ruim 1.021.500 nieuwe woningen tot 2030. Het streven is om een plancapaciteit van 130% van de verwachte vraag te realiseren, zodat eventuele vertragingen of uitval van projecten kunnen worden opgevangen. Momenteel ligt de landelijke plancapaciteit op 126%, waarbij vijf provincies reeds op schema liggen. Toch is verdere inspanning noodzakelijk om de doelstelling van 100.000 nieuwe woningen per jaar ook na 2030 te waarborgen en daarmee een constant bouwtempo te handhaven.
Naast nieuwbouw wordt een aanzienlijk deel van de woningbouw gerealiseerd door alternatieve oplossingen zoals het splitsen van bestaande woningen en transformatieprojecten. In 2023 is op deze manier een bijdrage geleverd van 14.518 woningen, wat neerkomt op ongeveer 15 tot 20% van de totale woningbouwproductie. Bouwtempo vasthouden vereist een integrale benadering waarbij alle beschikbare middelen worden benut.
Naast het verhogen van het bouwtempo is de betaalbaarheid van wonen een belangrijk aandachtspunt in de Staat van de Volkshuisvesting. Vooral huurders met een lager inkomen en middeninkomens in de private huursector ondervinden financiële druk. De woonlasten voor huiseigenaren vertonen een dalende trend na verloop van tijd, dankzij hypotheekaflossingen en waardestijging van hun woning. Een positieve ontwikkeling is dat het aantal huishoudens dat te maken heeft met energiearmoede sinds 2021 is gedaald tot 400.000, mede door maatregelen op het gebied van verduurzaming.
De verduurzaming van woningen in Nederland verloopt in een stijgende lijn. Het aandeel woningen zonder aardgasaansluiting is toegenomen tot 10,1%, terwijl het gemiddelde gasverbruik sinds 2021 met 25% is afgenomen. Ook is het aantal woningen met slechte energielabels gedaald met 11,2%. Dit leidt niet alleen tot lagere energiekosten, maar draagt ook bij aan de klimaatdoelstellingen. Eigenaren hebben bovendien steeds meer financiële mogelijkheden om verduurzamingsmaatregelen te treffen, dankzij verbeterde lenings- en subsidieregelingen. Verduurzaming zorgt niet alleen voor meer comfort, maar ook voor behoud van het bouwtempo.
De CO2-uitstoot in de gebouwde omgeving is de afgelopen jaren met meer dan 20% verminderd. Dit resultaat is deels te danken aan energiezuinige maatregelen en deels aan een bewuster energiegebruik bij zowel particulieren als bedrijven. Deze ontwikkelingen onderstrepen het belang van verduurzaming als integraal onderdeel van de woningbouwstrategie en het behoud van een stabiel bouwtempo.
Naast de bouwproductie en verduurzaming richt het beleid zich ook op de leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare gebieden. In de 20 focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid worden extra inspanningen geleverd om de woonomgeving te verbeteren. Tot 2029 worden hier 10.000 extra woningen gerealiseerd, bovenop de bestaande bouwplannen. Dit draagt bij aan een evenwichtige woningmarkt en een verbeterde leefkwaliteit. Bouwtempo is een gedeelte van de totale inspanning.
De Staat van de Volkshuisvesting biedt jaarlijks inzicht in de ontwikkelingen binnen de woningbouwsector. De rapportage geeft een helder beeld van de voortgang en de uitdagingen op het gebied van bouwtempo, betaalbaarheid en duurzaamheid. Het verhogen van de productie, in combinatie met structurele investeringen in verduurzaming en leefbaarheid, is essentieel om de woningmarkt toekomstbestendig te maken.
