Door: Redactie - 10 december 2024 |
De bouwsector kampt in 2024 opnieuw met een krimp, wat nieuwbouwprojecten onder druk zet. Toch blijft de behoefte aan nieuwe woningen groot, evenals aan vernieuwde bedrijfsgebouwen en infrastructuur. De sector wordt geconfronteerd met uitdagingen zoals stijgende rente, beperkte stikstofruimte en netcongestie. Deze belemmeringen vertragen de voortgang, maar optimisme voor de toekomst is gerechtvaardigd. Vanaf 2025 wordt herstel verwacht, al blijven structurele problemen de snelheid van nieuwbouw beperken. Dit blijkt uit een sectoronderzoek van ABN AMRO.
De productie van nieuwbouwwoningen loopt al sinds 2022 terug door stijgende rentes, die investeringen en de vraag naar nieuwbouwprojecten verminderen. Dit heeft geleid tot een daling in het aantal opgeleverde woningen en vergunningen. Hoewel de rente in 2024 licht daalt, blijven belemmeringen zoals de beschikbaarheid van bouwlocaties, stikstofruimte en aansluitingen op het elektriciteitsnet een grote rol spelen. Zonder deze voorzieningen is nieuwbouw nauwelijks haalbaar, met name in dichtbevolkte gebieden waar de vraag het hoogst is.
Netcongestie vormt een serieuze hindernis, zowel voor woningen als bedrijfsgebouwen. Elektriciteitsaansluitingen worden steeds schaarser, waardoor wachttijden oplopen. Dit geldt ook voor kleine gebruikers, zoals particulieren met zonnepanelen of laadpalen. Gebieden als Groningen, Drenthe en Limburg bieden nog enige ruimte, maar dat geldt lang niet voor alle regio’s.
Stikstofregels blijven daarnaast een heet hangijzer. Hoewel het kabinet stappen neemt om de regeldruk te verminderen, blijft een definitieve oplossing voor het stikstofprobleem uit. Dit vertraagt de vergunningverlening en daarmee ook nieuwbouwprojecten.
Naast vele nieuwbouwprojecten blijft renovatie een belangrijk speerpunt in de woningbouw. Veel woningcorporaties hebben ambitieuze plannen om hun bestaande woningen te verduurzamen. Het isoleren van 675.000 woningen tot 2030 is hiervan een voorbeeld. Hoewel deze plannen een sterke basis bieden voor groei in renovatie en onderhoud, zijn er ook hier uitdagingen, zoals kosten, milieuregels en een tekort aan geschoold personeel.
De utiliteitsbouw volgt een vergelijkbaar patroon. Investeringen in nieuwe bedrijfsgebouwen blijven laag door renteverhogingen en netcongestie. Dit maakt bestaande panden aantrekkelijker, zeker wanneer deze al aangesloten zijn op het stroomnet. Tegelijkertijd is er een lichte toename in de vraag naar bouw en verbouw van bedrijfsgebouwen, mede dankzij dalende rentes en economische vooruitzichten.
De grond-, weg- en waterbouw (GWW) kampt met krappe budgetten en beperkte stikstofruimte. Gemeenten hebben een enorme renovatieopgave, die tientallen miljarden euro’s vergt. Tegelijkertijd blijft de uitvoeringscapaciteit onder druk staan door personeelstekorten en vergrijzing. Grote projecten worden vertraagd of gepauzeerd, zoals blijkt uit de aanpak van de Van Brienenoordbrug en andere infrastructuurwerken.
Toch biedt de energietransitie kansen. Grote investeringsprogramma’s voor de energie-infrastructuur beloven groei in de vraag naar bouwactiviteiten, zoals het aanleggen van kabels en buizen. Deze projecten kunnen ook bijdragen aan het versterken van de capaciteit op het elektriciteitsnet, wat natuurlijk belangrijk is voor verdere ontwikkeling van nieuwbouwprojecten.
De complexiteit van regelgeving blijft een struikelblok. Criteria rond duurzaamheid, betaalbaarheid en rendement botsen vaak met elkaar, wat projecten vertraagt. Programma’s zoals STOER, gericht op het schrappen van overbodige regels, bieden potentie om de regeldruk te verlichten. Toch blijft het de vraag of deze initiatieven snel genoeg effect hebben.
Een voorbeeld hiervan is de Bijna Energieneutrale Gebouwen-norm (BENG) en de Milieuprestatie Gebouwen-norm (MPG). Beide regels dragen bij aan verduurzaming, maar kunnen ook conflicteren. Het harmoniseren van deze eisen is noodzakelijk om nieuwbouwprojecten te versnellen en betaalbaar te houden.
Vanaf 2025 zijn er betere vooruitzichten voor de bouwsector. Lagere rentes en een toename in vergunningen geven hoop op groei in voor zowel nieuwbouwprojecten als renovaties. Het herstel blijft echter gematigd. Voor 2025 wordt een productiegroei van 0,5 procent verwacht, oplopend naar 3 procent in 2026.
De installatiebranche en architectuursector profiteren van deze ontwikkelingen. Innovaties zoals Gebouwautomatiserings- en Controlesystemen (GACS) bieden kansen voor verdere verduurzaming. Voor de architectenbranche betekent dit meer opdrachten voor zowel woning- als utiliteitsbouw. Ingenieursbureaus blijven daarnaast een sleutelrol spelen in oplossingen voor duurzaamheidsvraagstukken en infrastructuur.
Het herstel van de bouwmaterialenindustrie draagt bij aan het optimisme. Na forse krimp in 2023 en 2024 wordt verwacht dat de productie vanaf 2025 aantrekt. Dalende materiaalkosten en een stabielere vraag maken investeringen aantrekkelijker.
